In Lucas 13:7 is sprake van een vruchtenloze vijgenboom, die in een wijngaard geplant stond. Dat wil zeggen, een boom die het nodige onderhoud genoot. Echter drie jaar lang komt de eigenaar hier tevergeefs vijgen aan zoeken. Zijn opdracht aan de wijngaardenier is derhalve: “Houw hem uit”. Zo althans vertaalt de Statenvertaling deze opdracht. “Hak hem om”, zo de meeste andere vertalingen (van King James tot NBV).
Is de suggestie van de SV dat het hier om dieper uitroeien gaat, dan het simpele omhakken of doorzagen van de stam, terecht? Het moderne Nederlandse woord uithouwen betekent feitelijk “door houwen doen ontstaan, vormen, aanbrengen”. En dat is nou net niet wat de Statenvertalers bedoeld moeten hebben. Zo’n woord is dus hoe dan ook kandidaat voor vervanging in een Herziening.
Dan kijk je naar het Grieks. Ekkoptoo staat daar en dat betekent “uitslaan, omhouwen, openbreken, terugslaan, uitroeien” om er een paar te noemen. De Statenvertalers hebben in de vertaling kennelijk zowel ‘omhakken’ als ‘uitgraven’ tot uitdrukking willen brengen. “Met wortel en tak.”
Elders vertaalt de SV ekkoptoo in Mat 5:30 (“En indien uw rechterhand u ergert, houwt ze af…”) en 18:8 (“Indien dan uw hand of uw voet u ergert, houwt ze af ..”). Daar is het wel ‘gewoon’ met af houwen vertaald en niet met ‘uit’.
Is er nu een argument te vinden, waarom ekkoptoo bij een boom met uithouwen moet worden vertaald? Omdat er dan geen hoop meer is, geen rijsje meer dat uit kan spruiten?
Een belangrijke aanwijzing voor ‘omhakken’ vinden we op een onverwachte plek. In Job 14:7 is sprake van zo’n boom. SV: “Want voor een boom, als hij afgehouwen wordt, is er verwachting, dat hij zich nog zal veranderen, en zijn scheut niet zal ophouden.”
Laat nu in de Septuagint, de oude Griekse vertaling van het O.T., ook dáár het woord ekkoptoo zijn gebruikt! En het gaat er nu niet om hoe “geïnspireerd” die LXX is, of in welke mate het een bron is naast het Hebreeuws. Belangrijker is: de vertaler van deze zin uit het Hebreeuws moest een Grieks werkwoord kiezen, voor iets dat je met een boom kunt kunt doen, waarna ‘zijn scheut niet zal ophouden’, en daartoe kon hij kennelijk ekkoptoo gebruiken..
Dus ampele reden voor de HSV om uithouwen hier door omhakken te vervangen!
